Nhiá»u Pháºt tá» yêu hoa, có thú chÆ¡i hoa sen nhÆ°ng có nhẽ chÆ°a hiểu hết được ý nghÄ©a hình tượng hoa sen trong pháºt giáo trong cuá»™c sống thÆ°á»ng nháºt, trong phong thủy, Pháºt giáo và cả cách thức phụng dưỡng.
Luôn khoe sắc, tá»a mùi thÆ¡m thu hút và không bao giá» bị hòa lẫn giữa những thứ "hôi tanh" khác, hoa sen Ä‘i và o Ä‘á»i sống vá»›i rất nhiá»u ý nghÄ©a.
à nghÄ©a hoa sen trong Pháºt giáo
Hoa sen xuất hiện nhiá»u trong Pháºt giáo: Pháºt Quan Âm ngồi trên Ä‘Ã i sen, khi lá»… Pháºt hai bà n tay chắp lại là m thà nh hình hoa sen chÆ°a nở - kiểu lá»… Liên hoa hợp chưởng, trong các công trình pháºt giáo nổi tiếng nhÆ° chùa Má»™t Cá»™t, tháp Cá» Phẩm liên hoa ở chùa Bút Tháp, chùa Tây PhÆ°Æ¡ng,… Ä‘á»u biểu lá»™ má»™t vai trò quan yếu, ý nghÄ©a hoa sen cố định đối vá»›i tÃn ngưỡng.
Theo đó, trong Pháºt giáo, hoa sen được biết đến vá»›i sá»± trong sáng, thức tỉnh và giáp do nó má»c lên từ những vùng nÆ°á»›c bùn lầy, hôi bẩn song lại giữ được bản thân hoà n toà n trong là nh. Trong thần thoại Ai Cáºp, hoa sen được xem nhÆ° má»™t dấu hiệu của sá»± tái sinh vá»›i việc phá vỡ bá» mặt nÆ°á»›c má»—i buổi sáng cÅ©ng gợi lên hoà i vá»ng vÆ°Æ¡n lên đón ánh mà ng tang, Ä‘iá»u nà y được can hệ đến sá»± giác ngá»™ hoặc khả năng nháºn ra Pháºt tÃnh của con ngÆ°á»i.
Hoa sen có nhiá»u mà u sắc khác nhau, và má»—i mà u sắc thì lại mang má»™t ý nghÄ©a riêng biệt:
- Hoa sen xanh: Biểu tượng của ý thức vá» trà óc và kiến ​​thức. Trong nghệ thuáºt Pháºt giáo, hoa sen xanh luôn được thể nhÆ° má»™t phần mở và và sẽ không bao giá» quan sát thấy phần trá»ng tâm.
- Hoa sen trắng: Äây là đại diện cho má»™t trạng thái tinh thần thuần khiết, của sá»± hoà n hảo ý thức. Nó cÅ©ng liên hệ đến sá»± tịnh tâm thá»±c chất của má»™t ngÆ°á»i.
- Hoa sen tÃm: Mà u hoa nà y có sá»± hệ trá»ng vá»›i các giáo phái huyá»n bÃ. Nó có thể được hiển thị nhÆ° là má»™t bông hoa nở hoặc búp hoa. Bốn cánh hoa sen tÃm là đại diện cho má»™t trong những lá»i dạy của Äức Pháºt dẫn đến thức tỉnh bản thân và được coi là má»™t trong những sá»± tháºt cao quý.
- Hoa sen hồng: Äây là hoa sen tối cao và được coi là hoa sen Ä‘Ãch thá»±c của Äức Pháºt.
- Hoa sen Ä‘á»: Hoa sen nà y biểu tượng cho trái tim và ý nghÄ©a của nó có liên tưởng đến tình và từ bi.
Hình ảnh sen trong kiến trúc
Trong kiến trúc Pháºt giáo, hình ảnh hoa sen đã được Ä‘Æ°a và o trang trà ở vị trà chủ đạo. Ngay từ việc chá»n thế đất là m chùa, ngÆ°á»i ta cÅ©ng phải lÆ°u ý đếnâ€â€¦ bên phải có hình hoa sen trà ng phÆ°á»›n, lá»ng báu…â€. Hoa sen cÅ©ng nằm trong Biểu tượng tòa sen nÆ¡i Pháºt ngá»±.
Tòa sen vừa là bệ đỡ cho pho tượng cao hÆ¡n, uy nghi hÆ¡n vừa mang ý nghÄ©a Äức Pháºt là đấng giác ngá»™, đã tìm ra chân lý nên ngồi trên tòa sen để diá»…n tả sá»± thanh tịnh tá»a sáng vá» trà óc.
Tòa sen miêu tả Pháºt tánh nÆ¡i má»™t con ngÆ°á»i đã phát triển rạng rỡ. Äà i sen thÆ°á»ng được tạo thà nh hai lá»›p cánh hoặc den hoa sen cung phat ba lá»›p cánh ở dạng nở xòa má»m mại, nét cong uốn khá sắc sảo. Má»™t lá»›p cánh quay xuống theo bà n tay phải của Pháºt diá»…n đạt sá»± nhu thuáºn, má»™t lá»›p cánh quay lên nâng đỡ Äức Pháºt miêu tả sá»± Ä‘iá»u phục.
Tượng Pháºt dù đứng hay ngồi cÅ©ng Ä‘á»u ngá»± trên tòa sen nhiá»u tầng. Äó là sá»± tả của khôn thiêng thoát tục, sá»± nảy nở ý thức hÆ°á»›ng thiện.
Sen còn được diá»…n tả trên các kiến trúc ở cổng chùa và ở các tháp. Cổng chùa thÆ°á»ng là cổng tam quan, nghÄ©a là cá»a giá»›i, cá»a định và cá»a tuệ. Äó là ranh giá»›i giữa cõi thánh vá»›i cõi phà m, lại tả phÆ°Æ¡ng châm tu hà nh của ngÆ°á»i Pháºt tá».
Vì lẽ đó, những há»a tiết trang hoà ng trên trụ cổng thÆ°á»ng là cảnh sắc thanh tịnh hay truyện tÃch nhà Pháºt, trong đó không thể thiếu há»a tiết hoa sen.
Hoa sen được đắp nổi trên trụ cá»™t vá»›i má»™t hoặc hai lá»›p cánh cong, thon thả. Trên những ô há»™c cổng chùa, há»a tiết hoa sen là cả má»™t đóa sen tám cánh rõ rà ng. Ba cánh dÆ°á»›i biểu tượng cho Tam bảo Pháºt-Pháp-Tăng. Năm cánh trên biểu tượng cho năm hạnh của năm vị Pháºt và Bồ-tát mà ngÆ°á»i pháºt tá» muốn hÆ°á»›ng tá»›i.